بررسی وضعیت اقتصادی مردم ساکن در حوزه آبخیز گزیر و ارتباط آن با گسترش خندق های حوزه

یکی از عوامل موثر در اقتصاد هر کشور منابع طبیعی موجود در آن کشور است. حفاظت، اصلاح و احیای آبخیز های بالادست برای دستیابی کامل به اهداف توسعه اهمیت حیاتی دارد. در خصوص اهمیت فرسایش خندقی این گونه بیان می دارند که: فرسایش خندقی از دو نظر در بین انواع فرسایش های آبی اهمیت دارد ، اول اینکه تحقیقات کمی درباره ی آن صورت گرفته و کمبود اطلاعات درباره ی آن احساس می شود، دوم اینکه فرسایش خندقی چندین برابر فرسایش سطحی تولید رسوب دارد که برای مخازن سد های احداث شده، هدر رفت خاک و رسوبگذاری رودخانه ها بسیار مهم است. منطقه مورد مطالعه حوزه آبخیز گزیر از توابع شهرستان بندرلنگه در استان هرمزگان دارای مساحت 225/05 کیلو متر مربع و در فاصله 30 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بندر لنگه قرار گرفته است. مختصات جغرافیای منطقه بین ?34 ?52 ?54 الی ?6 ?55 طول شرقی و ?24 ?40 ?26 الی ?17 ?50 ?26 عرض شمالی واقع شده است. از دلایل اصلی انتخاب حوزه آبخیز گزیر برای تحقیق مورد نظر این است که منطقه گزیر یکی از شاخص ترین مناطق در استان هرمزگان از نظر فرسایش خندقی بوده، بطور کلی دلیل اصلی در انتخاب حوزه گسترش خندق ها در اراضی زراعی و وابستگی معیشتی مردم به شغل کشاورزی با وجود گستردگی خندق ها، است. برای انجام تحقیق حاضر، منطقه گزیر به دو بخش عوامل محیطی و انسانی تقسیم شد. در بخش عوامل محیطی برا ی بررسی وضعیت فرسایش منطقه از روش های: اندازه گیری خصوصیات مورفومتری خندق ها و رسم پروفیل آنها، آزمایشات خاکشناسی برای تعیین درصد رس، سیلت، درصد آهک، میزان شوری، ph, sar خاک، آمارتعداد چاههای منطقه، میزان آبدهی و درصد کاهش تخلیه چاهها و تحلیل داده های بدست آمده استفاده گردید. در بخش عوامل انسانی برای بررسی وضعیت اقتصادی منطقه، از روش مصاحبه، پرسشنامه و جمع آوری اسناد و مدارک استفاده گردید. نتایج نشان می دهد طبق طبقه بندی دومارتن منطقه دارای اقلیمی خشک است. بالا بودن دما و درصد رطوبت نسبی ، طولانی بودن دوره خشکی و بارندگی با شدت بالا و مدت کم از ویژگی های این منطقه است. افزایش میزان شوری آب و خاک، افت سطح ایستابی آب های زیر زمینی، کمبود بارندگی و شدت بالا و مدت کم آن از جمله عوامل موثر در ایجاد و گسترش خندق ها در منطقه گزیر است. طبق نتایج خاک شناسی ، افزایش درصد سیلت و رس زمینه ساز فرسایش و بویژه خندقی بوده است. نتایج مطالعه اقتصادی نشان داد که الگوی معیشت اقتصادی ساکنان روستای گزیر از زراعت به تجارت تغییر یافته که این امر سبب وابستگی کمتر افراد به کشاورزی و نتیجتاً احساس مسئولیت کمتر در قبال حفظ آب و خاک منطقه و رها کردن سازه های سنتی آبخیزداری ایجاد شده در گذشته دور، شده است. بر این اساس افزایش سطح خندق ها، افزایش تعداد حلقه های چاه، بالا رفتن میزان شوری آب، افزایش نسبت چاه های غیرفعال به فعال، کاهش شدید تخلیه سالانه چاه ها، شور شدن و غیر قابل استفاده شدن سطح زیادی از زمین های زراعی از مهم ترین تغییرات محیطی ایجاد شده می باشند. درواقع می توان چنین نتیجه گیری نمود که تغییر الگوی معیشت ساکنان روستا و تغییر وضعیت اقتصادی شان که بر اثر دشواری زراعت و باغداری در این منطقه می باشد، سبب افزایش روند تخریب خاک و آب شده است که تشدید این روند بر وضعیت اقتصادی زارعان و باغداران کنونی روستا تاثیرگذار بوده است. بنابراین، ارتباط میان تغییرات محیطی و تغییر وضعیت اقتصادی مردم، یک رابطه دوطرفه می باشد